Suçlar ve cezalar...  Kimi gerçek kimi hayal ürünü olan senaryolardan üzerine yüzlerce kitap yazılmış bir tema. Öyle bir tema ki bazılarımıza çok yakın bazılarımıza çok uzakken aslında her birimizin her an içine düşebileceği bir girdap. 

Düşünün ki kasten (bilerek ve isteyerek) veya taksirle (dikkatsizce & tedbir almadan) bir suça karıştınız. Bundan sonra başınıza neler gelecek? Nasıl bir yol haritası sizleri bekliyor? Kimlerle karşılaşacak ne gibi aşamalardan geçeceksiniz? Hepsi yazımızın devamında... 

ALO 155! 

Polis merkezlerine veya savcılığa yapılan ihbar veya şikâyet üzerine ya da suç haberini alan savcı re ’sen (kendiliğinden) gerçeği araştırmaya başlar. Soruşturma aşamasının başlaması ve devam etmesi için en azından basit şüphenin varlığı gerekir. Basit şüphe ceza muhakemesi kanununda bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hal olarak tanımlanmıştır. Savcı soruşturmanın devam etmesi gerektiğine karar verirse yani yeterli şüpheye ulaşılırsa deliller toplanmaya dosya içeriği araştırılmaya her türlü kriminal inceleme yapılmaya devam edilir. 

Soruşturma aşaması gizli yürütülür. Delillerin toplanması, delillerin karartılmaması üzerine titizlikle çalışılır. Bu sırada eğer delil karartma, kaçma gibi şüpheler var ise savcının talebi ile sulh ceza hakimi gerekli görürse şüpheli hakkında tutuklama kararı verebilir. 

TUTUKLAMA BİR CEZA MIDIR?

Tutuklama esas olarak bir koruma tedbiridir. Cezalandırma amacı taşımaz. Ceza muhakemesi kanunu madde ve devamında tutuklamaya ilişkin şartlar yer almaktadır. Detaylı bilgiler için göz atmakta fayda olabilir. 

Soruşturma aşamasında delilleri adli kolluk toplar ve muhafaza altına alır. Cumhuriyet savcısı vereceği emir ve talimatlar ile soruşturma evresini yürütür ve sonuna gelir. Soruşturma evresinin sonunda savcı yeterli şüpheye ulaşmışsa yani şüphelinin mahkûm olma ihtimali beraat etme ihtimalinden daha fazla ise savcı iddianame düzenleyerek dosyayı görevli ve yetkili mahkemeye gönderir. Eğer ihbar ve şikâyetin konusu olan fiilin suç oluşturmayacağı açıkça anlaşılıyor ise bu durumda soruşturma yapılmasına yer olmadığı kararı verilir. Ancak basit şüphenin varlığı ile soruşturmaya devam edilmiş ve eldeki deliller ve dosya içeriği kapsamında yeterli şüpheye ulaşılamamışsa bu durumda soruşturma sonunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir ve dosya savcılık aşamasında iken kapanır. Mahkeme huzuruna intikal etmez. 

KOVUŞTURMA (YARGILAMA EVRESİ) 

İddianamede, şüpheliye yüklenen suçu oluşturan olay ve olgularla ilişki kurulduğu kanaatine varılırsa mahkeme iddianameyi kabul edecektir. Ceza hukukunda iddianamenin kabul edilmesiyle kamu davası açılmış olur. Artık kovuşturma evresine geçmiş bulunmaktayız. İddianamenin kabul edilmesinden mahkemece hüküm verildiği ana kadar geçen evreye kovuşturma evresi denir. Artık üzerine suç atılı bulunan kişiye şüpheli değil sanık adı verilir. Kovuşturma evresi başladığında sanık her zaman tutuklu olmayabilir. Tutuksuz yargılama yapılması da hukuk sistemimizde mevcuttur. Bilhassa asıl olan tutuksuz yargılama olup tutuklama bir tedbirdir. 

Tutuksuz yargılanan sanık bir davet kâğıdı ile mahkemeye çağrılır. Bu kâğıt sanığa posta yolu ile tebliğ edilir. Eğer katılamayacaksa mazeretini mahkemeye bildirmesi istenir. Eğer mazeretsiz olarak gelmez ise zorla getirileceği kendisine davet kağıdında bildirilir. Tutuklu sanığın daveti ise duruşma gününü bildirmek üzere cezaevinde ilgili personel yanında tutanak tutularak yapılır. Tutuklu olan sanık mahkemeye bizzat getirilebilir ya da günümüz teknolojik koşullarında duruşma salonunda bizzat bulunması gereken bir durum mevcut değil ise SEGBİS denilen sistem ile cezaevinden görüntülü bağlanarak duruşmaya katılabilir. 

Duruşma evresi başladığında toplanan deliller yapılan incelemeler tek tek dosyaya konarak hakimin veya hakimlerin huzuruna getirilir. Burada bir ek bilgi verelim Asliye ceza mahkemelerinde tek bir hakim görevli iken ağır ceza mahkemelerinde ise bir başkan ve iki üyeden oluşan heyet görevlidir. 

Hakim delillerin kanuna uygun olarak toplandığından emin olmak için gerekli incelemeleri yapar. Kanuna uygun olarak toplanmayan deliller, kesin delil olarak dosyada bulunamazlar. Daha sonra ortaya konan deliller ışığında ovuşturma evresi duruşmalarla devam eder. Taraflar iddia ve savunmalarını müdafileri ile birlikte hakime sözlü veya yazılı olarak sunabilirler. Kovuşturma aşamasında da yeni deliller ortaya çıkabilir. Hakim gerekli görürse anlaşmazlık olan hususlarda bilirkişi incelemesi isteyebilir veya olay mahallinde keşif yapabilir. 

KARAR VERİLDİ…

Yargılama sonundaki aşama ise hüküm aşamasıdır. Artık tüm dosya incelenmiş taraflar dinlenmiş gerekli bütün işlemler yapılmıştır. Karar duruşmasında hakim sanık olan kimselere kararını açıklamadan önce son sözlerini dinlemek için olanak tanır. Buna ceza hukukunda son savunma adı verilir. Hüküm açıklandıktan sonra sanık ya beraat edecektir ya da mahkemenin takdir gördüğü cezayı çekecektir…